Jak obronić święta Bożego Narodzenia przed komercją? Zacząć je celebrować nie jako handlową wydmuszkę, wykrochmaloną wersję opowieści o świętej Nocy, skrojoną dla potrzeb komerchy, ale jako realność: oto „Słowo stało się ciałem (Pan Jezus) i zamieszkało wśród nas”. To od nas zależy, jakie będą święta. Czy dostrzeżemy w nich wielką tajemnicę naszej wiary, czy też utopimy je w morzu stroików, gadżetów, maku i choinki. Zwłaszcza że żyjemy w czasach, gdy wydano już otwartą wojnę chrześcijańskim świętom i symbolom.

Młodzi mówią, że nie chcą klasycznej, jasełkowej opowieści o Bożym Narodzeniu. Pokazują własne widzenie współczesnych świąt(…)

Widziane z boku…

Przedstawienie opowiada o rodzinie przygotowującej się do Wigilii. Najmłodsze dziecię chodzi między dorosłymi i pyta o Boże Narodzenie. Matka, ojciec, brat, nawet babcia przeganiają dziewczynkę, zajęci gotowaniem, sprzątaniem, pakowaniem prezentów. Dziecko niezauważone opuszcza mieszkanie i wychodzi na ulicę. A tam mija je tłum zagonionych ludzi z siatkami i choinkami. Biegają w jakimś obłędnym tańcu, nie słysząc pytań małej: Dokąd? Po co? O co chodzi? Gdzieś z boku stoi bezdomny, żebrak, wyrzutek. Samotny i bezpański. I dopiero on opowiada dziewczynce prawdziwą historię Bożego Narodzenia. W swej biedzie, samotności i bezdomności jest wyrzucony poza obręb świata skupionego na przygotowaniach do fiesty, która stała się już tylko zabawą, kulinarnym wydarzeniem, towarzyskim spotkaniem rodzinnym i pozbawiona fundamentu traci sens, wypacza cel świętowania, staje się celebracją samego tylko obyczaju.

Pytanie z Internetu

Z czym kojarzy ci się Boże Narodzenie? – pytamy na Facebooku. Sądząc po stylu pisania, odpowiadają nam głównie młodzi ludzie.

„Z filmem «Kevin sam w domu», który oglądam od pierwszego razu, gdy puszczono go w tv…”.

„Z choinką, prezentami i z grą w kości. Bo z dziadkiem graliśmy co roku”.

„Ze śniegiem, prezentami, a głównie to z tym, że w Wigilię godzę się z kimś, z kim potem przez cały rok się kłócę…”.

„Boże Narodzenie kojarzy mi się z lalkami Barbie, które dostawałam w dzieciństwie na każde święta. No i jeszcze z filmami, z «Epoką lodowcową» i «Kevinem». A, i jeszcze z rybą po grecku”.

„Z leniuchowaniem przed telewizorem, jedzeniem i rodzinką, którą chodzi się odwiedzić i też trzeba jeść, jeść i jeść…”.

„Z reklamą coca-coli, choinką i prezentami. Czyli pewnie tak jak u większości ludzi…”.

„Zawsze jeździmy do dziadków. Raz tych od strony taty, potem tych od mamy. Dla mnie to ciągła wędrówka, walizy, plecaki, nerwy taty i obrażanie się mamy…”.

„Jak żyła babcia, chodziło się w nocy do kościoła, ale teraz wszyscy są albo zmęczeni, albo mają ciężkie głowy…”.

„Z czym mi się kojarzą? Jak to z czym? Z narodzinami Jezusa. Znaczy, że wspominamy Jego przyjście na świat”.

Wzięci pod lupę

CBOS przeprowadził badania na temat Bożego Narodzenia w Polsce. „Boże Narodzenie to dla wielu Polaków najważniejsze święto w roku. Ten grudniowy świąteczny czas jest dla większości badanych przede wszystkim świętem rodzinnym, natomiast religijny aspekt świąt Bożego Narodzenia stawia na pierwszym miejscu nieco ponad jedna czwarta dorosłych” – czytamy w raporcie. I dalej: „Sposób przeżywania świąt związany jest w największym stopniu z wiekiem. Młodzi Polacy (od 15 do 34 lat) w zdecydowanej większości deklarują, że Boże Narodzenie jest dla nich przede wszystkim świętem rodzinnym. Osoby po 35. roku życia częściej doceniają religijny aspekt świąt, natomiast dla najstarszych badanych (mających 60 lat i więcej) religia i rodzina jest w tym kontekście bardzo ważna”.

Dr hab. Beata Łaciak, prof. UW, zajmuje się analizą przemian obyczajowych we współczesnym społeczeństwie polskim. Przepytywała Polaków na temat świąt. Większości zgodnie kojarzą się one z ciepłem rodzinnego domu, spotkaniem z bliskimi, wspólnie spędzonym czasem. Wątek religijny pojawia się dużo później. Zdaniem profesor, Polacy coraz mniej rozumieją ze świątecznej symboliki. Dlaczego ubiera się akurat choinkę, a nie np. gałązki wierzby? Dlaczego opłatek i co oznacza gest łamania się nim? Kolędujemy, bo…? Zaskakująco mało Polaków zna odpowiedzi na te pytania. Dziwne i nieprawdopodobne? To zapytajcie, drodzy Czytelnicy, swoich sąsiadów i znajomych, kim jest św. Mikołaj. Ilu wie, że był biskupem, a ilu opowie o Laponii albo o Santa Clausie, jak z reklamy coca-coli…?

Rynek zajął się komercyjną obróbką Bożego Narodzenia, po to, by je jak najlepiej sprzedać. Mamy nie tylko kupować prezenty, ale i ubierać dom od okien po drzwi w świąteczne gadżety. Ocieplić ten zimowy czas, jak nawołuje jedna z reklam. Kłopot w tym – jak pisze o. Jacek Poznański, jezuita – że: „W oryginalnym, chrześcijańskim rozumieniu święta Bożego Narodzenia wcale nie są takie nastrojowe. Ciepły i sympatyczny żłóbek w naszych kościołach i domach wcale nie oddaje dramatu młodej rodziny z Nazaretu, która nie ma nawet gdzie przyjąć na świat dziecka, oraz napięcia spowodowanego spiskiem Heroda”.

Zakazane Boże Narodzenie

Mimo że skomercjalizowane i w przestrzeni publicznej mocno zeświecczone, to jednak Boże Narodzenie ze swoją bogatą symboliką kłuje w oczy. W społeczeństwie amerykańskim np., uważanym za konserwatywne i przywiązane do tradycji, co roku w okolicach listopada organizacje ateistyczne uaktywniają się, by szukać jakichkolwiek przejawów religijności, twierdząc, że przestrzeń publiczna powinna być wolna od religii. Opornym wytaczane są procesy sądowe. Od 60 lat w kalifornijskim Santa Monica organizacja Santa Monica Nativity Scenes Committee przygotowuje w miejskim parku Palisades scenki opowiadające historię Bożego Narodzenia. Od jakiegoś czasu na skutek protestów ateistów władze miejskie znacznie ograniczyły możliwość prezentacji owej inscenizacji. Powód – ateiści zażądali miejsca do promowania siebie w publicznej przestrzeni. W kolejnych amerykańskich miastach zakazuje się bożonarodzeniowych jarmarków czy śpiewania w szkołach pastorałek. W Europie proces wyrzucania chrześcijan ze sfery publicznej trwa już od wielu lat i związany jest z rosnącym znaczeniem islamu. Znana włoska dziennikarka Oriana Fallaci przed laty ostrzegała: „Europa nie jest już Europą, ale Eurabią, która z powodu uległości wobec wroga, islamskiego nazizmu, kopie swój własny grób”.

Symbole chrześcijańskich świąt znikają z europejskich miast w zastraszającym tempie przy niewielkim proteście lokalnych chrześcijan. Pierwsze miejsce na tej niechlubnej liście od lat zajmuje Belgia. „Boże Narodzenie”, „Wielkanoc” czy „Wszystkich Świętych”, a nawet „karnawał” – to słowa, których używania zakazano już jakiś czas temu w belgijskich szkołach. Wymazano je także z oficjalnych kalendarzy. W tamtejszych szkołach nie ma już ferii bożonarodzeniowych – są „zimowe wakacje”. W niektórych wielkich sklepach nazwę „Boże Narodzenie” zastępuje się sformułowaniem „te specjalne dni”. W Brukseli zrezygnowano niedawno z wielkiej miejskiej choinki, swego czasu prawdziwej ozdoby miasta. Jedną czwartą mieszkańców stolicy UE stanowią bowiem muzułmanie. I teraz to oni w tym do niedawna chrześcijańskim mieście decydują, co wolno, a czego nie.

Choinkowej batalii ciąg dalszy wiedzie nas do duńskiego miasteczka Kokkedal, gdzie wybuchł skandal po tym, jak lokalne władze odmówiły zapłacenia za miejską choinkę (w przeliczeniu na polską walutę – ok. 4 tys. zł) i jednocześnie bez szemrania wydały 10 razy więcej na islamskie święto Id al-Fitr. Od 2013 r. choinki są zakazane także w jednej z berlińskich dzielnic, bo zdaniem władz, Boże Narodzenie należy obchodzić w kościele i we własnym domu, w sferze prywatnej. W ten sposób nie narusza się ponoć praw innych religii. Aż prosi się w tym miejscu o komentarz, że inne religie mogą bez większej delikatności naruszać prawa chrześcijan…

Oliwy do ognia dolewa informacja z tego roku. Otóż jeden ze znanych od wielu lat domów towarowych w niemieckim Dortmundzie odmówił sprzedaży świątecznych dekoracji. Dlaczego? „Jesteśmy muzułmańskim sklepem” – oznajmiono zbulwersowanym klientom. Głosem wołającego na pustyni wydaje się wypowiedź poprzedniego premiera Wielkiej Brytanii Davida Camerona, który powiedział niedawno: że w „historii” Europy chrześcijaństwo nie jest opcją obok wielu, nie jest po prostu pozytywnym elementem, ale życiodajną siłą, bez której Europa traci sens”.

Matka Teresa z Kalkuty mawiała: – Jeśli pytasz, jaki jest Kościół, to popatrz w lustro. Jest taki jak ty. Podobnie ma się sprawa z Bożym Narodzeniem. Ocalenie prawdy, którą niesie ze sobą Boże Narodzenie, to zadanie nas wszystkich i każdego z osobna.

Tekst/źródło: tygodnik Niedziela/

Opracowanie: @/ksmarcinzapała/